مذکر و مونث
مذکر و مونث
مذکر : اسمی است که بر انسان یا حیوان نر دلالت دارد .
مانند : دیک ( خروس ) ، احمد ، ثور ( گاو نر )
انواع مذکر :
1- مذکر حقیقی : که بر انسان و حیوان نر دلالت دارد .مانند : حسن ، سعید ، ثعلب ( روباه)
2- مذکر مجازی : که بر اشیاء مذکر دلالت دارد . مانند : کتاب ، قلم ، قمر
مونث : اسمی است که بر انسان یا حیوان مادّه دلالت دارد .
مانند : سکینة ، بقرة ( گاو ماده)
علائم مونث :
1- ة تانیث ؛ مانند : فاطمة ، منضدة ، حدیقة
2- الف مقصوره (ی ، 1) زائده : کبری ، عطشی ، دنیا
3- الف ممدوده ( اء) زائده : صحراء ، خضراء ، زهراء
توجه : راه تشخیص الف مقصوره و الف ممدوده زائده ؛ اگر آنها را از کلمه حذف کنیم و فقط دو حرف ماند الف مقصوره و ممدوده اصلی یعنی جزء اصل کلمه می باشند و مونث نیستند بلکه مذکر هستند . مانند : فتی ، بناء ، ابقاء ، بقاء عصا ، مرتضی و اگر با حذف آنها سه حرف باقی ماند آن کلمات مونث می باشند . مانند : عذراء ، زهراء
صحراء ، فُضلی
توجه : همزه آخر مصادر افعال ثلاثی مزید اصلی می باشند یعنی نشانه مونث نیستند
مانند : امضاء ، انزواء ، انقضاء
توجه : کلمات بر وزن : فُعلی ، فَعلی ، فعلاء حتما ً مونث هستند . مانند : عَطشی، کبری
زهراء
انواع مونث :
1- مونث حقیقی : که بر انسان و حیوان ماده دلالت دارد .مانند : فاطمة ، سعیدة
بقرة
2- مونث مجازی : که بر اشیاء مونث دلالت دارد . مانند : مدرسة ، جنة ، شمس
3- مونث لفظی : اسمی که مذکر است اما علامة مونث دارد .
مانند : معاویة ، حمزة ، طلحة ، زکریاء
توجه : فعل ، ضمیر ، اسم اشاره ، اسم موصول ، صفت و خبر مشتق برای مونث لفظی بصورت مذکر بکار می رود .
مانند : هو معاویة ، جاء حمزةُ
4 – مونث معنوی : اسمی که مونث است اما علائم مونث ندارد .
مانند : امّ ، زینب ، کلثوم ، اُخت
اسم مونث در موارد زیر معنوی است
1- برخی اسمهای علم مونث : مریم ، زینب ، مُنی ، هُدی
2- اسم های مختص جنس مونث : امّ ، اخت ، بنت
3- اسم های شهرها و کشورها : ایران ، طهران ، عراق
4- اسم اغلب اعضای جفت بدن : عین (چشم ) ، ید ( دست) رِجل ( پا ) ، اُذُن
( گوش ) ، قدم . غیر از : حاجب (ایرو) ، خدّ (گونه)
5- برخی از اسم های سماعی : ارض ، شمس ، دار ، نار ، نار ، نفس ، حرب ، جحیم ، بئر ، سن ّ ، جهنم ...
انواع مونث مجازی
1- اسامی قبایل و عشایر : قریش ، تمیم ، ثقیف ، بنی هاشم
2- جمع مکسر که بر غیر انسان دلالت دارد : حقول ( دشتها ) ، انجم ، الخیول
( دسته اسبها )
توجه : فعل، ضمیر، اسم اشاره ، اسم موصول برای جمع مکسر غیر انسان بصورت مفرد مونث بکار میرود .
مانند : ذهبت الخیول ، هذه الکتب
توجه : برخی اسم ها هم مونث هستند و هم مذکر
مانند : روح ، سبیل، سلاح، طریق، عقاب ، عقرب، عنکبوت، قمیص، فردوس
توجه : مونث حقیقی و مجازی بر مونث لفظی و معنوی مقدم می باشد یعنی ابتدا کلمه ام ّ مونث حقیقی و شمس مونث مجازی است سپس معنوی و مجازی
کلمات کلیدی : درس دوم مذکر و منث
» نظر