مفرد ،مثنی،جمع
مفرد ، مثنی ، جمع
مفرد
اسم مفرد : علامة خاصی ندارد و بر یک دلالت دارد .ل
مانند : کتاب ، تلمیذ ، شجرة
مثنی
اسم مثنی : اسمی که بر دو نفر دلالت می کند .
علامة مثنی : ان ِ ، ین ِ مانند : تلمیذان ِ – کتابین ِ
توجه : ان ِ در حالت رفعی به اسم اضافه می گردد ؛ یعنی آندسته از اسامیکه قراره ضمه ( ُ ) بگیرند اضافه می گردد .
مانند : جاء رجُلان ِ – ذهبت الطفلان ِ که دو کلمه رجلان و الطفلان ِ فاعل و مرفوع به الف هستند .
توجه : ین ِ در حالت نصبی و جری به اسم اضافه می شوند؛ یعنی آندسته از اسامیکه قراره مفعول و مجرور شوند .
مانند : رایت ُ الطفلین ِ یا سلمتُ علی الطفلین ِ
توجه : حرف پیش از ( ین ِ ) کسره دار در حالتی که منصوب یا مجرور واقع شوند فتحه می گیرد .
مانند : شاهدت ُ المعلمَین ِ یا سلمتُ علی المعلمَین ِ
توجه : دو کلمه ( اب ، اخ ) از اسامی خمسه در حالت مثنی حرف واو به آخر آن دو اضافه می گردد .
مانند : اب که مثنی آن میشود ابوان یا کلمه اخ که مثنی آن میشود اَخوان
توجه : هر اسمی که آخر آن ( ان ) باشد مثنی نیست به کلمات زیر دقت کنید.
طیران ، جریان ، دوران ، سلطان ، حرمان ، غلیان ، غفران ، فرحان ، غضبان ، شبعان
جوعان ، ظمآن ، سلمان ، اسنان ، ادیان ، الوان ، احزان ، اغصان ، جیران ، نیران ، میزان ، غِلمان ، عیدان ، قرا ن، فرقان ...
توجه : (ن) مثنی در حالت اضافه حذف می گردد یعنی اگر مضاف مثنی باشد نون آن حذف می گردد .
مانند : کتابان + ک = کتاباک یا معلمان + المدارس = معلما المدارس
توجه : ( ین ) مثنی و جمع دارای یک قواعد می باشند که در قواعد جمع آورده میشود
توجه : صیغه های دوم شخص مثنی از افعال مضارع و اسم شبیه به یکدیگر هستند و راه تشخیص آنها از یکدیگر آشنایی با صرف افعال می باشد .
مانند : یضربان ِ و ضربان ِ یا کتابان و یکتبان ِ
نکته مهم : مثنی کلمه اخ میشود اَخوان یا اَخوین ِ اما جمع مکسر آن میشود اِخوانٌ یا اِخوةٌ – کلمه فتی که مثنی آن میشود فَتیان ِ یا فَتیین ِ که جمع مکسر آن میشود فِتیان ٌ
توجه : ترجمه اسم مثنی در زبان فارسی بصورت جمع فارسی عنوان می شود .
مانند : شجرتان ِ = درختها
جمع مذکر سالم
اسم جمع مذکر : بر بیش از دو نفر دلالت دارد
علامة جمع مذکر : ونَ ، ین َ مانند : معلمون َ ، مومنین َ
توجه : هر اسم مذکری با جمع مذکر سالم جمع بسته نمی شود بلکه باید یکی از دو مورد زیر باشد :
1- اسم علم (خاص) مذکر عاقل :محمد میشود محمدون یا محمدین – حامد میشود حامدون یا حامدین
2 _ صفت برای اسم علم مذکر عاقل : اسم فاعل ( مومن ) – اسم مفعول ( مظلوم )
صفت مشبهه ( کریم ) اسم مبالغه ( غفور ) اسم تفضیل ( اکبر) اسم منسوب
( هاشمی )
توجه : اسمهای مانند ( اخ و رجل ) بصورت جمع مکسر جمع بسته میشوند : اِخوان ، رجال
توجه : هر اسمی که مختوم با ون و ین است جمع مذکر سالم نیست به کلمات زیر دقت کنید .
محزون،مغبون،مجنون،مسکین ،مضامین، دواوین ،میزان،مجانین،مساکین، عیون
توجه : ( ن ) جمع در حالت مضاف واقع شدن حذف می گردد .
مانند : مومنون + المساجد = مومنو المساجد معلمین + المدارس = معلمی المدارس
از آنجا که ( ین ِ ) مثنی مانند جمع میباشد با یکدیگر اشتباه نشوند که در حالت مضاف نون از آخرشان حذف می گردد
مانند : معلمین ِ المدارس یا معلمینَ المدارس = معلمی المدارس
جمع مونث سالم
علامة : ات ِ
با اضافه کردن علامة بالا به آخر اسم مفرد
مانند : مریم – مریمات ، فاطمة – فاطمات
توجه : اگر آخر اسم مفرد ( ة ) باشد آنرا حذف می کنیم .
مانند : فاطمة – فاطمات
توجه : اگر همزه زائد آخر اسم باشد آنرا به واو تبدیل می کنیم .
مانند : صحراء – صحراوات یا خضزاء – خضراوات
به موارد زیر ات ِ اضافه می گردد
1- اسم های علم مونث : مریمات ، هندات
حمزات 2- اسم های که در آخر خود علامة(ة) دارند : معاویات – فاطمات
3- مصدر هایی که پیش از سه حرف دارند اعم از ثلاثی مجرد ، مزید ، رباعی مجرد ، مزید
مانند : ثلاثی مجرد : جریان – جریانات ثلاثی مزید : اقدام – اقدامات
رباعی مجرد : زلزال – زلزالات رباعی مزید : تزلزل – تزلزلات
4- برخی اسمهای غیر عربی : تلیفون، دولار،تومان،کیلو،کیلومتر،غرام، ...
توجه : به کلمات زیر دقت کنید جمع مکسر می باشند:
اموات جمع میت – اصوات جمع صوت – اوقات جمع وقت – ابیات جمع بیت – اقوات جمع قوت
جمع مکسر
سماعی ( شنیدنی ) هستند و قانون خاصی ندارند
مانند : منازل ، مساجد ، رجال ، قوانین ، موارد
برخی کلمات که دارای دو جمع مکسر هستند :
خادم ( خدّام ، خدمة ) – ماء ( میاه ، امواه ) – اخ ( اِخوان ، اِخوة ) – شاب ( شبّان ، شباب ) – حجر ( حجارة ، احجار ) – قائد ( قوّاد ، قادة ) – برّ ( بررة ، ابرار ) – کافر ( کفّار ، کفرة ) – حمار ( حمیر ، حُمُر ) – طالب ( طلبة ، طلّاب )
توجه : برخی جمع های مکسر با وزن فِعال اشتباه نشود .
مانند : جِبال ، جِمال ، حِبال = جَبل ، جَمل ، حَبل
قِتال مصدر قاتلَ ، دِفاع مصدر دافعَ ، جِهاد مصدر جاهدَ ...
توجه : به این لغات دقت شود جمع مکسر نیستند .
خروف ( گوسفند ) ، عُروج – سجود ، مناخ ( آب و هوا ) عنوان ...
کلمات کلیدی : درس سوم مفرد ، مثنی ، جمع
» نظر